Wpływ niedosłuchu na rozwój mowy
Słuch ma ogromne znaczenie w rozwoju mowy dziecka. Jego uszkodzenie może w dużym stopniu negatywnie wpływać na percepcję słuchową dziecka oraz jego umiejętności językowe.
Mowa dziecka rozwija się w sposób wieloetapowy. Tuż po narodzinach dziecko wydaje swój pierwszy dźwięk – krzyk. W ten sposób komunikuje swoje podstawowe potrzeby. U zdrowego dziecka około 3 miesiąca życia pojawia się głużenie, które polega na produkowaniu przez niemowlę przypadkowych dźwięków. W około 6 miesiącu życia obecny jest bardzo ważny proces w rozwoju mowy – gaworzenie. Polega ono no powtarzaniu i naśladowaniu dźwięków mowy w sposób zamierzony. Niemowlę łączy kilka takich samych sylab np. babababa, mamamama Nie należy przy tym myśleć, że dziecko rozumie i celowo nazywa mamę albo babcię. Roczne dziecko rozumie już wypowiedzi otoczenia. Zapytane potrafi wskazać rzecz/osobę palcem. Podczas całego okresu rozwoju mowy dziecka jego najbliższe osoby powinny zadbać o kąpiel słowną (przebywanie w otoczeniu bogatym w dźwięki i słowa). Umożliwi to wypowiedzenie pierwszych słów po ukończeniu 1 roku. Rozwój mowy dziecka trwa około 6 lat. Trudniejsze wyrazy mogą nadal sprawiać dziecku trudności, ale zakłada się, że sześciolatek potrafi już swobodnie porozumiewać się z ludźmi.
Podstawą prawidłowego rozwoju mowy jest sprawnie działający słuch. Jest on najważniejszym zmysłem, ponieważ z procesem słyszenia wiąże się właśnie umiejętność mówienia i przez to kontaktu słownego z otoczeniem.
Uszkodzenie słuchu powoduje u niemowląt trudności z przyswajaniem języka. Dziecko z wadą słuchu przechodzi przez okres rozwoju mowy z większymi trudnościami. Rozwój mowy dziecka z niedosłuchem zależy od wielu czynników, między innymi wieku, w którym nastąpiło uszkodzenie słuchu, stopnia ubytku, zaangażowania rodziców oraz momentu, w którym dziecko zostało zaaparatowane. To ostatnie jest istotnie ważne, gdyż dzieci wcześnie zaopatrzone w protezę słuchową rozwijają mowę w zadowalającym stopniu.
Dzieci słyszące fizjologicznie uczą się mówić przez naśladownictwo. Niezależnie od tego co robią w danej chwili, z każdej strony dochodzą do nich bodźce akustyczne. Dzieci niedosłyszące mają ograniczony dostęp do doświadczeń dźwiękowych, co prowadzi do problemów w kształtowaniu mowy.
Jakie są różnice w przebiegu poszczególnych rozwojów mowy? Zjawisko głużenia występuje u niemowląt słyszących i z niedosłuchem. Dlatego rodzice często mogą nie zauważyć problemu swego dziecka ze słuchem, bo przecież ich niemowlę wydaje dźwięki. Natomiast gaworzenie występuje tyko u dzieci słyszących, ponieważ przebiega ono pod kontrolą słuchu i polega na świadomym wydawaniu dźwięków. Dlatego często można usłyszeć od rodziców dziecka z niedosłuchem, że ich malec jest grzeczny, cichy i mało krzyczy.
Opanowanie przez dziecko z wadą słuchu pierwszych sprawności komunikacyjnych wiąże się ze stopnie uszkodzenia tego narządu. Dzieci z lekkim niedosłuchem spontanicznie rozwijają mowę, która ostatecznie się praktycznie nie różni od mowy dzieci słyszących. Mogą przejawiać problemy z artykulacją głosek szeregu szumiącego (sz, ż, cz), ciszącego (ś,ź,ć) oraz głosek dźwięcznych. Uszkodzenie słuchu w stopniu umiarkowanym powoduje spowolniony rozwój rozumienia mowy i słownictwa. Dzieci mogą nie słyszeć wypowiedzi z daleka oraz w hałasie. Mogą pojawiać się problemy z fleksją oraz gramatyką. Uszkodzenie słuchu w stopniu znacznym jest przyczyną różnych zaburzeń mowy. Mowa może wówczas rozwijać się wolno w każdym aspekcie: artykulacyjnym, gramatycznym i leksykalnym. Zatem głuchota prowadzi do dużych opóźnień w rozwoju mowy, a nawet do zahamowania rozwoju mowy, a niedosłuch może powodować powstawanie różnych wad wymowy.
W rozwoju mowy dziecka z uszkodzonym słuchem bardzo ważne jest jego środowisko rodzinne. Kiedy rodzice zapewniają swemu dziecku odpowiednią kąpiel słowną stymulują rozwój jego mowy. Podczas pracy z dziećmi można zauważyć, że te którym rodzice poświęcają dużo uwagi, pracy, możliwości terapii z logopedą rozwijają mowę bardzo ładnie i w żaden sposób nie odstając od swoich prawidłowo słyszących rówieśników.
Leave a reply